I. Thế nào là gan xơ cứng?
Như chúng ta thường hiểu, người bị gan xơ cứng là gan thu nhỏ lại, biến cứng. Khái niệm y học của gan xơ cứng là do viêm gan, miễn dịch, thay thế, cồn rượu mà gan bị tổn hại lâu dài dẫn đến bệnh mạn tính, miên man, biểu hiện trên bệnh lý phần lớn tế bào gan bị biến tính, hoại tử, tế bào gan kết đốt tái sinh, chùm kết nối tăng sinh, xơ hóa, kết cấu lá gan nhỏ bình thường bị phá hoại, lá gan nhỏ giả hình thành, gan dần dần biến hình, biến cứng.
II. Viêm gan do virut mạn tính qua thời gian dãi sẽ phát triển thành gan xơ cứng chăng?
Từ viêm gan mạn tính phát triển đến gan xơ cứng, thời gian cách nhau rất xa, mấy tháng, mấy năm thậm chí mấy chục năm. Chủ yếu liên quan tới mức độ hoạt động cu viêm gan. Trong tình hình chung, từ viêm gan mạn tính phát triển thành gan xơ cứng thường phải khoảng 20 năm. Hoạt động viêm gan nặng, xuất hiện đi lại men chuyền amin dâng cao và hoàng đản, khoảng 10 năm là có thể phát triển thành gan xơ cứng, bệnh tình rất nặng thì từ 3 – 5 năm phát triển thành gan xơ cứng. Số ít bệnh nhân trong thời gian ngắn số lớn tế bào gan bị hoại tử, từ 3 – 6 tháng có thể phát triển thành gan xơ cứng. Cho nên muốn ngăn cản gan xơ cứng phát sinh phải khống chế điều kiện bệnh viêm gan.
III. Gan xơ cứng trên lâm sàng phân thành mấy thời kỳ?
Gan xơ cứng trên lâm sàng phân thành thời kỳ thay thế được và không thay thế được. Gan có công năng thay thế rất mạnh, gan bị tổn hại bình thường sẽ không ảnh hưởng tới công năng gan phải hoàn thành cho cơ thể. Dù cho xuất hiện gan xơ cứng cũng không hẳn là xuất hiện tình trạng phúc thủy, đường tiêu hóa xuất huyết. Chúng ta coi giai đoạn gan xơ cứng đã kết đốt về bệnh lý mà trên lâm sàng chưa có biểu hiện tương ứng gọi là thời kỳ gan xơ cứng thay thế được. Khi trên lâm sàng xn chứng trạng gan xơ cứng rõ rệt, thường đã tiến vào thời kỳ không thay thế được, biểu hiện chủ yếu là mệt nhọc, mất sức, ăn uống suy sút, bụng đầy căng, kiểm tra cơ thể phát hiện phúc thủy, hai chân phù nước, hoàng đản, lá lách sưng to, kiểm tra ở phòng xét nghiệm thấy công năng gan suy thoái rõ rệt, siêu âm B thấy gan phù to mà lại thu nhỏ lại.
IV. Gan xơ cứng không thay thế được có những biểu hiện gì trên lâm sàng?
Gan xơ cứng không thay thế được biểu hiện trên lâm sàng có thể quy nạp thanh hai chứng hậu, lần lượt do công năng gan suy thoái và tĩnh mạch của cao áp gây nên. Gan xơ cứng phát triển đến trình độ nhất định, công năng gan suy thoái rõ rệt, không thỏa mãn được nhu cầu của cơ thể, biểu hiện cụ thể là tình trạng dinh dưỡng kém, gầy mòn mất sức, sắc mặt ảm đạm không tia sáng, ăn uống không hứng thú, bụng trên căng đầy, tiêu hóa hấp thu gặp trở ngại. Bệnh nhân thường còn chảy máu mũi, chảy máu chân răng, da sạm và đường ruột xuất huyết cùng nội phân tiết rối loạn, công năng nam giới suy giảm, tinh hoàn teo lại, bầu vú phát dục, nữ giới thì kinh nguyệt mất điều hòa, bế kinh không mang thai ..v..v…
Biểu hiện có ý nghĩa đặc trưng là tĩnh mạch của cao áp, lá lách sưng to, công năng lá lách kháng tiến, phúc thủy, thực quản và tĩnh mạch đáy dạ dạy khúc trương thậm chí vỡ ra xuất huyết, bệnh não do gan.
V. Thế nào là phân cấp Child – Pugh của gan xơ cứng?
Gan xơ cứng ở thời kỳ thay thế và Gan xơ cứng không thay thế được chỉ là đánh giá sơ lược công năng dự trữ của gan, của người xơ cứng gan trên lâm sàng, cụ thể với từng người bị xơ cứng hoặc là từng người xơ cứng ở thời kỳ khác nhau, bệnh tình nặng nhẹ trên lâm sàng vẫn có sự khác biệt lớn. Để phán đoán chuẩn xác bệnh tình của mỗi người bệnh, có học giả đã phân tầng ghi điểm đối với chỉ tiêu lâm sàng quan trọng và chỉ tiêu kiểm tra ở phòng xét nghiệm để tiến hành phân tích lượng hóa của bệnh tình. Phương pháp phân cấp công năng gan Child là phương pháp thường dùng nhất ở trong đó. Năm 1964, Child căn cứ vào 3 chỉ tiêu của người bị gan xơ cứng (phúc thủy, chứng trạng thần kinh tâm thần và trạng thái dinh dưỡng) và 2 chỉ tiêu công năng gan đã trắc định ( đởm hồng tố và bạch tế bào huyết thanh) theo mức độ tổn hại của công năng gan khác nhau mà phân thành 3 cấp A, B, C là phương pháp phân cấp kinh điển từng ứng dụng rộng rãi trên lâm sàng. Năm 1973, Pugh đã đổi mới cách phân cấp Child, sáng tạo ra phương pháp kế phân đổi mới Child – Pugh (biểu 3) bỏ đi trạng thái huống dinh dưỡng thêm vào mức độ kéo dài thời gian nguyên men đông máu để được dễ nắm vững nó trên lâm sàng.
Biểu 3: Phương pháp kế phân công năng gan đổi mới Child – Pugh.
Hạng mục kiểm tra |
1 phân |
2 phân |
3 phân |
Đờm hồng tố huyết thanh (umol/L)Albumin huyết thanh (g/L)
Thời gian kéo dài nguyên men đông máu (S)
Phúc thủy
Bệnh não do gn |
<34,2>25
<3
Không
Không |
34,2 – 51,330 – 35
3 – 5
Ít/ vừa
Nhẹ |
>51,3<30
>5
Rõ rệt
Nặng |
Tích phân 5 – 7 phân thành cấp A, 8 – 10 phân là cấp B, 11 – 15 phân là cấp C. Công năng gan quan hệ mất thiết với phân được chia, được phân càng cao, công năng gan càng kém.
Theo Healthplus.vn