Bệnh án 4: Viêm gan cấp thể vàng da truyền nhiễm
Bệnh nhân: Trần XX, nam, 21 tuổi
Nghề nghiệp: Học nghề
Khám ngày: tháng 3 năm 1976, sơ chẩn
Chứng bệnh: Bệnh nhân cho biết mấy tháng nay người yếu mệt, ăn không biết ngon, vùng gan đau, củng mạc vầng, đầu váng, nước tiểu vàng sẫm, rêu lưỡi trắng, mạch huyền.
Chẩn đoản: Viêm gan. Cho xét nghiệm phản ứng Hanger (+++), Transaminase 270 đơn vị.
Biện chứng Đông y: Tỳ thấp vị nhiệt, can kinh ứ trệ.
Phép chữa: Khử thấp nhiệt, hóa ứ sơ can hành khí.
Dùng thuốc: Gia giảm nhân trần cao thang
Nhân trần cao: 30g
Bản lam căn: 15g
Nhẫn đông hoa: 15g
Bích ngọc tán: 15g
Sinh chi tử: 15g
Bồ công anh: 15g
Đại chỉ xác: 6g
Sắc uống ngày 1 thang. Trẻ em tùy tuổi giảm liều thích hợp.
Biện chứng gia giảm:
– Trường hợp đại tiện không lợi, thêm: Sinh đại hoàng.
– Trường hợp ăn không ngon, thêm: Trần bì, Mạch nha.
– Trường hợp vùng gan đau, thêm: Tam lăng, Nga truật, Xuyên luyện, Uất kim.
– Trường hợp có sốt, thêm: Hoàng cầm, Sài hồ…
Cho uống 7 thang, vùng gan không còn thấy đau nữa, ăn dần dần biết ngon. Tiếp tục dùng bài thuốc trên bỏ Tam lăng, Nga truật, thêm Trần bì uống tiếp 7 thang. Khám lại thấy nước tiểu trong, ăn ngon. Kiểm tra chức năng gan, phản ứng Hanger (+), Transaminase 145 đơn vị. Cho uống thêm 10 thang nữa, kiểm tra lại chức năng gan thấy hồi phục hoàn toàn, không còn cảm giác về bệnh tật.
Lại cho dùng Đơn chi tiêu dao thang uống 7 thang để củng cố.
Sau khi nghỉ uống thuốc, theo dõi 5 năm chưa thấy tái phát.
Bàn luận: Dùng Gia giảm Nhân trần thang điều trị chứng viêm gan truyền nhiễm thể không vàng da nói chung, người lớn phải uống 1 tháng mới khỏi bệnh, trẻ em thì tương đối nhanh hơn. Năm 1970 về vùng nông thôn phòng chữa bệnh, đến 4 vùng có dịch viêm gan, hầu như nhà nào cũng có người mắc bệnh, bệnh nhân phần lớn là trẻ em. Trước sau đã điều trị trên 1000 ca, đều dùng bài thuốc Gia giảm nhân trần thang điều trị đạt hiệu quả mỹ mãn.
Bệnh án của Tôn Tùng Tiều ở Phúc Kiến (TQ)
(Trích trong Thiên gia diệu phương)
Bệnh án 5: Viêm gan cấp tính thể vàng da truyền nhiễm
Bệnh nhân: Trịnh XX, nam, 17 tuổi
Chứng bệnh: 4 ngày trước người bệnh bắt đầu sốt, người khó chịu, mệt mỏi, ăn kém, lợm giọng, buồn nôn, sợ mỡ, bụng trướng. Một ngày trước giảm sốt, củng mạc và da bắt đầu vàng. Vào bệnh viện khám kiểm tra: bụng mềm, gan dưới bờ sườn phải 4 cm, dưới mũi ức 6cm, mềm, ấn đau (+), lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng bẩn, mạch huyền. Chức năng gan: chỉ số hoàng đản 64 đơn vị, Transaminase 701 đơn vị.
Chẩn đoán: Viêm gan vàng da truyền nhiễm cấp tính.
Biện chứng Đông y: Thấp nhiệt nung đốt.
Phép chữa: Thanh nhiệt lợi thấp.
Dùng thuốc: Hoàng đản phương
Đại hoàng: 6 – 15g
Nhân trần: 30 – 60g
Đan sâm: 30g
Uy linh tiên: 30g
Sắc uống ngày 1 thang.
Sau khi cho uống thuốc, người bệnh tinh thần, ăn uống tốt dần, buồn nôn giảm; uống thuốc đến ngày thứ 5 thì bình phục như thường; uống thuốc đến ngày thứ 8 thì da và củng mạc hết vàng, gan từ dưới bờ sườn phải 4cm co lại còn 1,5cm; uống thuốc đến ngày thứ 10 thì chỉ số hoàng đản và Transaminase xuống mức bình thường. Bệnh nhân nằm viện 15 ngày, uống cả thảy 15 thang Hoàng đản, các triệu chứng lâm sàng đều hết, xét nghiệm kiểm tra thấy bình thường, xuất viện.
Hiệu quả lâm sàng: 6 tháng đầu năm 1977, tác giả (Viên Hậu Nghiêu) đã theo dõi điều trị 52 ca viêm gan cấp thể vàng da truyền nhiễm, thời gian hết vàng da dài nhất là 14 ngày, thời gian ngắn nhất là 6 ngày, thời gian bình quân là 10,3 ngày. Thời gian giảm men dài nhất là 18 ngày, ngắn nhất là 10 ngày, bình quân thời gian giảm men là 13,8 ngày.
Bệnh án của Viên Hậu Nghiêu ở Hồ Bắc (TQ)
(Trích trong Thiên gia diệu phương)
Bệnh án 6: Viêm gan truyền nhiễm không vàng da
Bệnh nhân: Ngô X, nữ, 50 tuổi
Chứng bệnh: Bệnh nhân sườn phải tức đau, bụng đầy, đầu váng mắt hoa, tay chân yếu, lúc đói thì tay run tim hồi hộp, ăn vào thì tim đập nhanh thêm, ợ nghe mùi dầu, đại tiện nhiều lần. Kiểm tra gan to 2 ngón tay, phản ứng Maclagan 9 đơn vị, phản ứng Hanger (+++), Transaminase 400 đơn vị. Bệnh nhân nguyên do tỳ vị hư nên sinh mắt mờ, bụng trướng, đại tiện phân lỏng, gan to, sườn phải đau tức, chất lưỡi nhạt dày. Nguyên nhân bệnh là do tỳ hư thấp khốn, can mộc không được thăng phát, can bị tà xâm nhập, ức chế vùng sườn, can khí nghịch lên dạ dày, làm rối loạn tỳ vị dẫn đến sườn đau. Tà chính tranh giành làm cho can tỳ thương tổn.
Phương pháp điều trị: Sơ can, làm mạnh tỳ vị, thông lợi khí cơ.
Dùng thuốc: Gia vị thư can ẩm
Xuyên uất kim: 6g
Chích cam thảo: 6g
Sinh bắc tra: 6g
Bắc sài hồ: 5g
Mạch nha (sao): 9g
Kê nội kim: 5g
Tử đan sâm (sao rượu): 10g
Hàng bạch thược (sao rượu): 10g
Phiếu bạch truật (sao đất): 9g
Tây chỉ xác (sao cám): 6g
Thanh bì (sao giấm): 5g
Sắc uống ngày 1 thang.
Bệnh nhân uống hơn 50 thang, các triệu chứng đều hết, kiểm tra lại chức năng gan đều bình thường.
Bàn luận: Bài thuốc Gia vị can ẩm là bài thuốc bổ nhưng không kíp, sơ mà không kích thích, đã được dùng nhiều trong điều trị đều có công hiệu. Sau khi dùng thuốc vài ngày, nếu như thấy đau ở sườn phải lan ra phía lưng, tay chân mỏi, đêm ngủ người nóng hâm hấp ra mồ hôi, can âm bất túc, can khí tán mà không liễm, hư dương tản ra không thu lại, có thể dùng tiếp Dưỡng can ẩm:
Tử đan sâm (sao rượu): 10g
Hàng bạch thược: 10g
Sơ thù du (bỏ hột): 6g
Thanh bì (sao giấm): 5g
Xuyên uất kim: 5g
Mẫu lệ (cho vào sắc trước): 12g
Mạch nha (sao): 10g
Chích cam thảo: 5g
Bài thuốc này có tác dụng thu tán, tăng sự nuôi dưỡng, tức là theo ý nghĩa: “Cấp thì làm hoãn lại, tán thì phải thu, tổn thì phải bổ ích” (Cấp giả hoãn chi, tán giả thu chi, tổn giả ích chi). Đối với các trường hợp can uất tỳ hư, tinh thần ngưng uất mà có triệu chứng viêm gan không vàng da như trên, có thể thêm Sài hồ để sơ can, thăng phát dương khí; Bạch truật bổ tỳ ích vị; Bạch thược thu liễm bổ âm. Toàn bài thuốc có tác dụng sơ can, kiện tỳ, bổ âm ích khí.
Bệnh án của Lý Thông Phủ ở Hồ Nam (TQ)
(Trích trong Thiên gia diệu phương)
Theo Healthplus.vn
