I. Chứng mỡ cao trong máu và chứng gan nhiễm mỡ quan hệ với nhau như thế nào?
Nói đến gan nhiễm mỡ, người ta thường nghĩ đến một loạt danh từ: Béo phì, mỡ cao trong máu, xơ cứng động mạch, động mạch vành tim. Những bệnh này trong những năm gần dây thường được nhắc đến là do đời sống được nâng cao. Sau mỗi lần kiểm tra sức khỏe chúng ta lại nghe thấy có người nói “mỡ trong máu của tôi lại cao rồi”, siêu âm B nói tôi bị gan nhiễm mỡ”. Đúng thế, mỡ cao trong máu và gan nhiễm mỡ liên quan mật thiết với nhau. Theo điều tra, trong 265 ca gan nhiễm mỡ thì có 30% mỡ cao trong máu. ở các nước Âu Mỹ trong những người mắc gan nhiễm mỡ không do cồn rượu thì 20% – 80% mắc kèm theo mỡ cao trong máu. Không chỉ gan nhiễm mỡ và mỡ cao trong máu có quan hệ nhân quả mà chứng mỡ cao trong máu còn dẫn tới động mạch bị xơ vữa, một nguyên nhân chủ yếu gay nên bệnh động mạch vành tim. Những năm gần đây, hệ số phát bệnh này ngày một tăng cao, ở lớp trẻ, uy hiếp sức khỏe của con người, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống, cho nên ở đây không thể không nhắc đến chứng mỡ cao trong máu và những bệnh “hiện đại” liên quan khác, để mọi người có khái niệm về chúng.
II. Thế nào là chứng mỡ cao trong máu?
Theo nghĩa đen, chất mỡ trong huyết dịch cao hơn mức bình thường. Thế thì chất mỡ trong huyết dịch bao gồm những thành phần gì? Mỡ trong huyết mà chúng ta thường nói bao gồm 4 chất tồng số cholesterol nonanoate, glyceride chủ yếu là tryglyceride, ngoài ra còn số ít là monoglyceride và dyglyceride. Phospholipid chủ yếu là lecithin chiếm 67%, cephalin chỉ chiếm 4% còn lại là phospholipid thần kinh và phospholipid hòa tan trong máu. Acit fatty phần lớn tồn tại trong tryglyceride, phospholipid và cholesterol nonanoate, acit béo trôi nổi chỉ chiếm một phần nhỏ của acit béo trong huyết tương. Dù là nguyên nhân gì dẫn đến mỡ cao trong máu, đều gọi là chứng mỡ cao trong máu, nguyên nhân dẫn phát chứng mỡ cao trong máu có thể quy về hai mặt như sau:
1. Do sự thay thế chất mỡ gặp trở ngại từ bẩm sinh, tức không chứng mỡ cao trong máu do di truyền, gọi là chứng mỡ cao trong máu nguyên phát như chứng tryglyceride trong huyết di truyền, chứng β protein trong huyết di truyền, chứng thiếu men mỡ di truyền.
2. Do những bệnh tật khác trong cơ thể mà tạo thành chứng mỡ trong máu cao, gọi là chững mỡ trong máu kế phát. Chứng mỡ cao trong máu do gan nhiễm mỡ gây nên cũng thuộc về chứng mỡ cao trong máu kế phát. Vì rằng cholesterol và tryglyceride và chất protein kết hợp lại với nhau, cho nên chúng ta cũng gọi chứng mỡ trong máu là chứng protein cao trong máu.
III. Gan nhiễm mỡ tại sao cùng tồn tại với chứng mỡ cao trong máu?
Gan là đầu mối thay thế chất mỡ, giống như một công xưởng lớn, chất mỡ từ thức ăn hoặc được thay thế từ cơ thể tàng trữ trong gan, được gia công, lại được vận chuyển đi bằng các hình thức khác,người bị gan nhiễm mỡ, năng lực thay thế mỡ trong gan kém đi, làm cho số lượng lớn mỡ đọng lại trong huyết, sinh ra chứng mỡ cao trong máu. Theo điều tra phát hiện, người bị gan nhiễm mỡ thì tryglyceride và cholesterol trong huyết thanh đều cao hơn người không bị gan nhiễm mỡ nếu người đó lại béo phì, mắc bệnh tiểu đường, trúng độc cồn rượu thì hệ số phát sinh chứng mỡ cao trong máu càng cao. Trên lâm sàng trong những người bị gan nhiễm mỡ có thể thấy các loại hình mỡ cao trong máu, trong đó chứng tryglyceride cao trong máu là thấy nhiều hơn cả. Nói ngược lại, người mắc chứng mỡ cao trong máu tăng cao mỡ máu nếu vượt quá năng lực thay thế của gan, hoặc các khâu thay thế mỡ khác gặp trở ngại, mỡ trong máu sẽ tích chứa trong gan, hình thành gan nhiễm mỡ. Người mắc chứng mỡ cao trong máu nếu phát hiện men chuyền amin tron ghu thanh (ALT) dâng cao thì cần cảnh giác xem có gan nhiễm mỡ không.
IV. Mức mỡ trong máu lý tưởng là bao nhiêu?
Hiện nay trên lâm sàng có thể kiểm trắc các hạng mục mỡ trong máu có tổng cholesterol huyết thanh (TC); tryglyceride (TG); cholesterol protein, mật độ mỡ thấp (LDL – C) cholesterol protein mật độ mỡ cao (HDL – C).
Tổng cholesterol huyết thanh dưới mức 5,3 mmol/L là bình thường, 5,23 – 5,56 mmol/L là ranh giới dâng cao, 5,72 mmol/L trở lên là dâng cao. Tryglyceride huyết thanh dưới mức 1,7 mmol/L là bình thường; 1,7 mmol/L trở lên là dâng cao.
Protein huyết thanh mật độ mỡ thấp dưới mức 3,12 mmol/L là bình thường, 3,5 – 3,61 mmol/L là ranh giới dâng cao, 3,64 mmol/L trở lên là dâng cao. Protein huyết thanh mật độ mỡ cao ở mức 1,12 – 1,76 mmol/L là bình thường, ở mức 0,91 mmol/L trở xuống là hạ thấp.
V. Tại sao tuổi càng cao, lao đông tay chân càng ít, mỡ trong máu lại càng cao?
Trong tình hình chung, theo đà tuổi tác tăng cao, các cơ năng trong cơ thể đểu thoái hóa ở mức độ khác nhau, hệ số thay thế, phân giải mỡ cũng theo đó mà hạ thấp, mỡ trong máu dần dần dâng cao, nữ giới sau khi chuyển đổi lứa tuổi, do kích thích tố nữ giảm đi, protein mỡ ở mật độ thấp cũng theo đó tăng lên.
Những người thường xuyên làm việc trong nhà như những nhà tri thức, những người lao động trí óc, nhân viên văn phòng, do liên tục ngồi bàn, hoạt động ít, hơn nữa công việc bận rộn, ít chú ý rèn luyện thể dục, cho nên dễ xuất hiện mỡ cao trong máu. Ngoài ra, thu nhập của họ thường cao hơn người lao động chân tay, kết cấu ăn uống cũng khác biệt, nên việc hấp thu protein, chất mỡ cũng nhiều hơn, do đó mà mỡ trong máu cũng tăng cao.
Theo Healthplus.vn
