Chức năng sinh lý chủ yếu của trực tràng hậu môn là chứa đựng và đào thải phân, đồng thời còn có tác dụng tiết dịch nhầy để bôi trơn phân và hấp thu nước.

Khi đi đại tiện, 2 loại động tác tự phát và không tự phát đồng thời xảy ra. Khi phân chuyển đến trực tràng, cơ vòng hậu môn thu nhỏ, làm cho hậu khép chặt lại. Đợi đến khi đầy phân ở trực tràng, vách trực tràng sẽ chịu sự kích thích, do phản xạ làm trực tràng thu nhỏ lại, cơ vòng trực tràng giãn ra, đây là động tác không tùy ý, khi phân được đẩy ra ngoài. Nhu động của kết tràng và trực tràng cũng như sự giãn lỏng của cơ vòng trong của cửa hậu môn đều thuộc loại động tác không tùy ý. Phân di chuyển xuống, cơ vòng bên ngoài cửa hậu môn thả lỏng theo ý muốn, làm cho cơ thót hậu môn co lại để thải phân ra ngoài, đồng thời cơ bụng, cơ hoành co lại, cửa hậu môn khép chặt, làm tăng áp lực bên trong bụng, giúp ích cho việc đẩy phân ra ngoài, những động tác này thuộc loại động tác theo ý muốn.
Việc chứa đựng cũng như thải phân của hậu môn trực tràng là một chức năng sinh lý bình thường của con người. Nhưng cũng có thể do các nguyên nhân toàn thân hoặc cục bộ làm cho vỏ đại não có thể tùy ý điều khiển. Điều nay có lợi cho những người có thói quen đi đại tiện theo giờ có thể ứng biến khi giờ đại tiện bị đảo lộn do hoàn cảnh sống. Tùy ý kéo dài việc đi đại tiện trong một thời gian, đột nhiên định giờ đi đại tiên, sẽ làm mất tính mẫn cảm của trực tràng đối với những kích thích khi đi đại tiện bị suy giảm, do đó phân bị ứ đọng trong trực tràng và không thể tạo ra phản xạ đẩy phân ra ngoài, đây là một nguyên nhân thường gặp gây ra bệnh táo bón. Táo bón lâu ngày sẽ làm tuần hoàn máu ở hậu môn trực tràng bị trở ngại, làm máu bị ứ đọng và dẫn đến bị bệnh trĩ.

Niêm mạc trực tràng có chức năng sinh lý là tiết dịch nhầy để bôi trơn phân. Nhưng khi chứng viêm trực tràng và sự hưng phấn bị đảo lộn sẽ làm thần kinh phó giao cảm bị hưng phấn, khiến cho dịch bôi trơn tiết ra nhiều hơn và làm số lần đi đại tiện tăng lên. Nếu tiếp tục hiện tượng như vậy, sẽ kích thích hậu môn trực tràng, điều này tất nhiên sẽ gây trở ngại cho việc tuần hoàn máu ở rìa hậu môn của đoạn của trực tràng, từ đó gây ra bệnh trĩ.
Theo Healthplus.vn