Chất dấu hiệu ung thư là một vật chất hóa học do tổ chức ung thư sản sinh ra và tồn tại trong máu, phản ánh về sự tồn tại của ung thư. Đáng lý ra, dấu hiệu ung thì chỉ tồn tại riêng ở tổ chức bị ung thư mà không tồn tại ở tổ chức bình thường, nhưng cho đến nay vẫn còn chưa tìm thấy một tổ chức bình thường nào tuyệt đối không có chất dấu hiệu nay. Vì vậy việc xét nghiệm máu tìm ra dấu hiệu ung thư để tính ra chỉ số, nếu chỉ số này cao hơn mức bình thường thì có thể nghi ngờ trong cơ thể có bệnh ung thư. Với ý nghĩa đó có thể hiểu rằng chỉ số về dấu hiệu ung thư cũng chỉ là một tiêu chí tương đối.
Các chất dấu hiệu ung thư tồn tại trong máu gồm có.
I. Kháng nguyên phôi ung thư (CEA).
Đã có thời kỳ người ta cho rằng, kháng nguyên phôi ung thư là loại kháng nguyên đặc biệt của u tuyến kết tràng, nhưng sau này do nghiên cứu sâu hơn đã phát hiện thấy kháng nguyên phôi ung thư còn tồn tại ở nhiều tổ chức khác, ở niêm mạc,…. Cho nên khàng nguyên phôi ung thư là dấu hiệu ung th không chỉ riêng có của ung thư đại tràng mà là dấu hiệu bệnh ung thư nói chung. Các bệnh ung thư đại tràng, ung thư tụy, ung thư dạ dày, ung thư tuyến vú và một số bệnh ung thư khác đều có thể tìm thấy kháng nguyên phôi ung thư tăng cao trong huyết thanh. Khi kháng nguyên phôi ung thư vượt quá 20mg/lít thường báo hiệu rằng có ung thư trên đường tiêu hóa, nhưng cũng có không ít u lành tính cũng làm cho kháng nguyên phôi ung thư (CEA) tăng cao trong huyết thanh như u lành tính ở tuyến ví, xơ gan do uống nhiều rượu, áp xe phổi, bệnh tim mạch, bệnh tiểu đường, viêm kết tràng cũng có khoảng 15 – 53% bệnh nhân có CEA tăng cao trong huyết thanh nên CEA không phải là dấu hiệu riêng biệt của ung th đại tràng mà chỉ có giá trị tham khảo trong việc chẩn đoán.
Hiện nay, việc xét nghiệm và quan sát động thái của hàm lượng CEA là một trong các biện pháp kiểm tra tốt, không gây đau đớn. Xét nghiệm kháng nguyên phôi ung thư có ý nghĩa lâm sàng đối với việc sự đoán và theo dõi hiệu quả điều trị ung thư đại tràng, đặc biệt là theo dõi những bệnh nhân đã qua điều trị mà kháng nguyên phôi ung thư tỏng máu vẫn tăng cao, điều này cho thấy trong cơ thể vẫn còn tiềm ẩn ung thư và di căn.
Mức độ của kháng nguyên phôi ung thư trong huyết thanh có quan hệ rõ rệt với thời kỳ phát triển của ung thư đại tràng, bệnh càng ở vào thời kỳ muộn thì kháng nguyên phôi ung thư càng tăng cao, sau khi phẫu thuật thì hạ thấp xuống, nếu ung thư tái phát thì lại tăng cao lên. Điều trị bằng hóa chất có thể gây hoại tử và giải phòng ra kháng nguyên phôi ung thư, khiến kháng nguyên phôi ung thư có thể tăng lên trong huyết thanh, vì vậy xét nghiệm theo dõi kháng nguyên phôi ung thư sau khi phẫu thuật mà tiếp tục dùng hóa chất thì sẽ không có kết quả.
Người có lượng kháng nguyên phôi ung thư tăng cao, sau phẫu thuật 6 tuần hoặc khoảng thời gian 1 – 4 tháng sẽ hạ xuống mức bình thường. Với bệnh nhân sau khi phẫu thuật, kháng nguyên phôi ung thư không hạ thấp thì có thể vẫn còn ung thư tàn dư hoặc báo trước sẽ có sự tái phát. Triệu chứng tái phát thường biểu hiện trước 10 tuần – 13 tháng, lúc đó lượng kháng nguyên phôi ung thư đã tăng cao. Bệnh nhân sau khi phẫu thuật mà kháng nguyên phôi ung thư không giảm thì phải theo dõi thường xuyên để khi cần có thể tiến hành phẫu thuật lần 2.
Kháng nguyên phôi ung thư đặc biệt mẫn cảm đối với di căn ở gan và màng bụng, không nhạy cảm đối với di căn ở hạch lympho và phổi.
II. CA 19-9.
CA 19-9 là một loại kháng nguyên có liên quan đến đường tiêu hóa, chỉ số của CA 19-9 tăng cao khi có u tuyến, đặc biệt là u tuyến kết tràng, u tuyến tụy, u tuyến phổi và dạ dày. Trong ung thư dạ dày, tụy và đường mật, CA 19-9 có độ nhạy cảm rất cao.
Cũng giống như CEA, việc kiểm nghiệm CA 19-9 trong huyết thanh không thể dùng vào việc chẩn đoán sớm bệnh ung thư, nhưng nó được sử dụng vào việc xét đoán và theo dõi bệnh tình. Xác định chỉ số CA 19-9 rất có chs trong việc tiên lượng. Nếu trước khi phẫu thuật, chỉ số CA 19-9 tăng cao thì sau phẫu thuật sẽ có thể hạ xuống mức bình thường. Theo dõi kết quả điều trị, xét nghiệm, biểu thị của chỉ số CA 19-9 được coi là một triệu chứng của sự tái phát. Sau khi phẫu thuật, CA 19-9 hạ thấp nhanh chóng, nếu xét nghiệm huyết thanh thấy chỉ số này lại tăng cao thì đó là dấu hiệu báo trước sự tái phát của bệnh ung thư.
III. CA 24-2.
CA 24-2 cũng là môt tiêu chí biểu thị của bệnh ung thư dạ dày, đại tràng. CA 24-2 là một kháng nguyên dịch niêm mạc có liên quan tới ung thư, là dấu hiệu các chất dịch do u tuyến tiết ra, có tác dụng hỗ trợ các chỉ số CEA để nâng cao việc xác định kết quả dương tính và những đặc tính khác thường. Về lầm sáng thường xét nghiệm CEA, CA 19-9, CA 24-2 cùng một lúc.
Theo Healthplus.vn
